پوسیدگی ریشه و طوقه فوزاریومی گوجه فرنگی
Fusarium crown and root rot
عامل بیماری
Fusarium oxysporum f. sp. radicis-lycopersici
علایم بیماری
به طور معمول، اولین علایم بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه فوزاریومی گوجه فرنگی زمانی که میوه گوجه‌فرنگی به مرحله بلوغ سبز رسیده باشد دیده می‌شود. این علایم شامل زرد شدن برگ‌های پیر و پایینی بوده که به مرور زمان به جوان ترین برگ‌ها نیز سرایت می‌کند. در صورت شدت بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه فوزاریومی، گیاه پژمرده شده و از بین می‌رود.
در صورت پیشرفت بیماری، تمام قسمتهای سیستم ریشه به قهوهای تغییر رنگ داده و قسمتهای نوک ریشه شروع پوسیدگی می‌کند. این لکههای قهوهای تا نزدیکی سطح خاک توسعه پیدا کرده و به درون سیستم آوندی گیاه نفوذ میکنند. قهوهای شدن سیستم آوندی تا ۵۲ سانتیمتری از سطح خاک بالاتر نمیرود، که این امر برای تشخیص این بیماری از پژمردگی فوزاریومی بسیار موثر است.
شرایط گسترش بیماری
عامل بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه فوزاریومی گوجه فرنگی میتواند در خاک، گیاهان آلوده و روی ریشه گیاهان میزبان دیگری مانند بادمجان، فلفل و چندین گیاه زراعی لگومینوزه برای چندین سال بقا خود را حفظ کند. کنیدیهای این قارچ با استفاده از ابزار و تجهیزات کشاورزی، آب آبیاری و هوا به راحتی میتواند درون خاک انتقال یابد. آلودگی از طریق ریشههای مویی و زخمهای ایجاد شده در زمان تشکیل ریشههای ثانویه، رخ میدهد. خاک با دمای ۰۲ درجه سانتیگراد مساعد برای توسعه بیماری میباشد.
در شرایط گلخانهای، آلودگی معمولا در محل پیوندهای گیاهان و ساقههای زیرزمینی و محل هرس گیاهان مشاهده می‌شود. همچنین خاکهای با زهکشی ضعیف و خاکهای غرقاب شرایط را برای گسترش بیماری فراهم می‌کند.
چرخه بیماری و اپیدمی شناسی
اسپورهای این قارچ روی مالچ کاه و کلش بین ردیف های گوجه فرنگی در گلخانه ها روی ساقه های درحال پوسیدن گوجه فرنگی در توده های موقت انباشته شده در فضای باز یافت شده است. میکروکونیدیوم ها معمولاً در هوای گلخانه های آلوده یافت می شوند و غلظت های بالای کلامیدوسپورها در خاک به عنوان اینوکولومی برای آلوده کردن گیاه گوجه فرنگی به کار می رود. خاک سرد (C22-20 درجه) برای این بیماری مناسب است.
این قارچ وارد ریشه های تغذیه کننده می شود و در درجه ی اول از راه ریشه های بین سلولی داخل کورتکس و در درجه ی دوم از طریق بافت چوبی به تدریج به داخل ریشه ی اصلی و ریشه های فرعی پیشروی می کند.
بافت چوبی اغلب چند سانتی متر در جلوی میسلیوم دچار تغییر رنگ می شود. بعضی از ایزولات های عامل پوسیدگی طوقه و ریشه تا اندازه ای برای فلفل و بادمجان بیماری زا هستند. و بسیاری از لگوم ها نسبتاً حساس اند.
کنترل بیماری
- استفاده از ارقام و پایههای مقاوم به پوسیدگی ریشه و ساقه فوزاریومی
- استفاده از یک برنامههای بهداشتی منظم برای کارگران و تجهیزات کشاورزی
- رعایت فاصله کشت
- عدم استفاده از کشت مخلوط
- حفظ PH خاک بین ۶ تا ۷
- حذف گیاهان آلوده به همراه ریشه از مزرعه
- شخم یا حذف بقایای گیاهی آلوده
- اجتناب از ایجاد زخم در نشاها در هنگام کاشت
روش کنترل در گلخانه
کنترل پوسیدگی فوزاریومی طوقه و ریشه در مناطق تولید گوجه فرنگی گلخانه ای از طریق بخار دادن به خاک و سپس تزریق یک قارچ کش مؤثر بر علیه Fusarium spp. به خاک به دست آمده است. وقتی خاکی که تازه بخار داده شده هنوز گرم است، قارچ کش از طریق لوله های آبیاری بارانی ثابت به خاک خورانده می شود. به محض اینکه برزنت بخار دهی برداشته شد، خاک در طی مدت کاربرد قارچ کش و به مدت 2 هفته ی آینده قبل از انتقال نشا، دست نمی خورد.
